Czy fizyka i matematyka to nauki humanistyczne?
Czy prawdziwe jest powiedzenie, że wszystkie nauki dzielą się na fizykę i
zbieranie znaczków?
W takim razie co z matematyką?
Zarówno wśród „zwykłych” ludzi, jak i wśród osób zajmujących się pracą
naukową dominuje przeciwstawianie nauk ścisłych, czyli przede wszystkim matematyki i
fizyki, naukom humanistycznym. Czasem czyni się to wywyższając ścisłość nauk
ścisłych, czasem wskazując na ich ograniczenia, niemożność uchwycenia prawdziwej,
żywej złożoności, której nie mogą uchwycić struktury formalne. Tymczasem to
przeciwstawienie nie jest absolutne: u źródeł podstawowych pojęć matematyki i fizyki
są doświadczenia potoczne, odniesienia do człowieczej perspektywy postrzegania świata,
próby jego spontanicznego modelowania, sądy wartościujące – jednym słowem takie
zachowania, które można znaleźć również u podstaw nauk humanistycznych.
Świat fizyczny jest niemiłosiernie logiczny i dlatego fizyka dopiero wtedy zaczęła
odnosić sukcesy, gdy nauczyła się badać świat przy pomocy narzędzi matematycznych.
Nie jest jednak pewne, czy obecnie rozwijane teorie matematyczne są najlepszymi
możliwymi narzędziami potrzebnymi fizyce lub innym naukom, które chcą formułować
prawa, a nie tylko „zbierać znaczki”.
Stawiając w tym książkowym dwugłosie pytanie, czy fizyka i matematyka to nauki
humanistyczne, nie zamierzamy tego pytania rozstrzygać do końca – odpowiedź na nie
zależy od zbyt wielu osobistych i kulturowych preferencji – ale chcemy dać wyraz
przekonaniu, że obydwie te dziedziny – nauki ścisłe i humanistyka – są
organicznymi częściami tej samej, ogólnoludzkiej kultury. Bez którejkolwiek z nich
nasza kultura byłaby płaska i zubożona. Żeby widzieć trójwymiarowo trzeba mieć
dwoje oczu.
Michał Heller i Stanisław Krajewski
Ks. prof. Michał Heller jest uczonym, kosmologiem, filozofem i
teologiem. W 2008 roku otrzymał Nagrodę Templetona, przyznawaną osobowościom, które
wnoszą „wyjątkowy wkład w postęp badań i odkryć dotyczących rzeczywistości
duchowej”. W czerwcu 2013 odznaczony Medalem św. Jerzego, przyznawanym za
"zmagania ze złem i uparte budowanie dobra w życiu społecznym". Autor m.in.
książek Filozofia przypadku (CCPress 2012), Filozofia kosmologii (CCPress 2013), Bóg i
nauka. Moje dwie drogi do jednego celu (CCPress 2013).
Prof. dr hab. Stanisław Krajewski uzyskał doktorat z matematyki,
habilitację z filozofii, profesurę w zakresie nauk humanistycznych. Jest pracownikiem
Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, autorem książek i artykułów z zakresu
logiki i filozofii matematyki, a także filozofii religii, judaizmu, historii Żydów oraz
dialogu chrześcijańsko-żydowskiego.
Michał Heller, Stanisław Krajewski
Przedmowa do dwugłosu
Michał Heller CZY FIZYKA JEST NAUKĄ HUMANISTCYZNĄ
Wprowadzenie: Trzecia kultura?
CZĘŚĆ I
Rozdział 1
Czy fizyka jest nauką humanistyczną?
Rozdział 2
Podboje matematyki: od rzutu kamieniem do kwantowej próżni
Rozdział 3
Matematyka - romantyczny język nauki
Rozdział 4
Postmodernizm i współczesna fizyka
Rozdział 5
Piękno jako kryterium prawdy
Rozdział 6
Dynamika twórczości
CZĘŚĆ II
Rozdział 7
Filozofia fizyki u schyłku dwudziestego wieku
Rozdział 8
Metafizyka i język
Rozdział 9
Logiczność świata według Ladricre‘a
Rozdział 10
Źródła kryzysu
CZĘŚĆ III
Rozdział 11
Początki konfliktu i współistnienia
Rozdział 12
Naukowy obraz świata a zadanie teologa
Rozdział 13
Stworzenie świata według współczesnej kosmologii
Rozdział 14
O wyprowadzaniu filozoficznych i teologicznych wniosków z kosmologii
Rozdział 15
Chrześcijański pozytywizm
Rozdział 16
Wyobraźnia w nauce i doświadczeniu religijnym, czyli mały traktat o machaniu
rękami i molach jedzących literaturę
Rozdział 17
Nauka a transcendencja
Stanisław Krajewski CZY MATEMATYKA JEST NAUKĄ HUMANISTCYZNĄ
Wstęp
Rozdział 1
Emergencja w matematyce?
Rozdział 2
Atrakcyjność twierdzenia Godla
Rozdział 3
Racjonalizm a matematyka
Rozdział 4
Jak wzmacniać test Turinga?
Rozdział 5
Teza Churcha pomiędzy matematyką a empirią
Rozdział 6
Neopitagoreizm współczesny: uwagi o żywotności pitagoreizmu
Rozdział 7
Matematyzm
Rozdział 8
Uwagi o matematyce i teologii
Rozdział 9
Czy matematyka jest nauką humanistyczną?
Literatura cytowana
Indeks nazwisk
450 stron, Format: 14.0x22.0cm