Polityka przestrzenna w Polsce
Instytucjonalne uwarunkowania na poziomie lokalnym i jej skutki finansowe
Ład przestrzenny ma szczególną wartość dla żyjącego i gospodarującego w
przestrzeni człowieka. Dzięki prawidłowemu ukształtowaniu przestrzeni można chronić
walory przyrodnicze, ograniczać antropopresję, tworzyć warunki do ochrony zabytków
architektury czy układów urbanistycznych, a także wpływać na efektywniejsze
funkcjonowanie gospodarki. Obserwacja niekorzystnych procesów przestrzennych w Polsce –
m.in. żywiołowego rozlewania się miast, rozpraszania zabudowy na terenach wiejskich –
zrodziła pytanie: dlaczego jednak tak się dzieje?
Przekonanie o tym, że negatywne skutki planowania przestrzennego wynikają z
obowiązującego prawa, skłoniło do wykorzystania w badaniu tego problemu podejścia
instytucjonalnego. Przeprowadzono zatem ekonomiczną analizę prawa, przyglądając się
zależnościom pomiędzy obowiązującymi rozwiązaniami ustawowymi oraz ich
interpretacjami przez sądy administracyjne a skutkami finansowymi, jakie one niosą.
W literaturze polskiej niewiele jest publikacji dotyczących skutków finansowych
planowania przestrzennego, a już istniejące nie prezentują dokładnych zależności
między unormowaniami prawnymi i ich skutkami ekonomicznymi. Niniejsza monografia stara
się wypełnić tę lukę.
Publikacja jest adresowana do szerokiego grona Czytelników zainteresowanych gospodarką
przestrzenną – zarówno studentów tego kierunku, jak i ekonomistów, geografów,
urbanistów, prawników oraz ekologów.
Wstęp 7
Rozdział I
Ład przestrzenny w aspekcie ekonomicznym i jego znaczenie 13
1. Pojęcie przestrzeni i ładu przestrzennego 13
1.1. Przestrzeń i jej cechy 13
1.2. Istota ładu przestrzennego i jego przejawy 18
2. Ład przestrzenny jako kategoria ekonomiczna 22
3. Znaczenie ładu przestrzennego w gospodarce 31
Rozdział II
Instytucjonalne uwarunkowania funkcjonowania gospodarki 37
1. Ekonomia instytucjonalna – zarys nurtu 37
2. Rola oraz znaczenie państwa i prawa w gospodarce 41
3. Teoria praw własności 48
4. Teoria kosztów transakcyjnych 52
5. Procesy polityczne w ujęciu instytucjonalnym 56
6. Ekonomiczna analiza prawa (Law & Economics) 59
Rozdział III
System planowania przestrzennego w Polsce 69
1. Podstawy teoretyczne planowania przestrzennego 69
1.1. Podstawowe pojęcia gospodarki przestrzennej 69
1.2. Pojęcie polityki przestrzennej i jej cele 72
2. Uwarunkowania prawne planowania przestrzennego w Polsce 76
2.1. Planowanie przestrzenne w Polsce przed II wojną światową 76
2.2. Planowanie przestrzenne w okresie 1945–1989 79
2.3. Planowanie przestrzenne w Polsce po 1990 roku 80
3. Instrumenty realizacji polityki przestrzennej 84
3.1. Instrumenty realizacji polityki przestrzennej na poziomie lokalnym 85
3.2. Instrumenty realizacji polityki przestrzennej na poziomie wojewódzkim 92
3.3. Instrumenty realizacji polityki przestrzennej na poziomie krajowym 93
4. Prognozy skutków finansowych uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego 94
Rozdział IV
Skutki finansowe uchwalenia planu miejscowego w ujęciu instytucjonalnym 105
1. Cel i zakres rozważań oraz wyjaśnienia terminologiczne 105
2. Skutki finansowe uchwalenia i realizacji planu miejscowego jako koszty środowiska
instytucjonalnego 112
2.1. Skutki finansowe wynikające z przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym niebędących pod kontrolą gminy 112
2.2. Skutki finansowe wynikające ze świadomej polityki przestrzennej gminy 117
2.2.1. Wpływy z tytułu uchwalenia i realizacji planu miejscowego 117
2.2.2. Wydatki wynikające z uchwalenia i realizacji planu miejscowego 127
3. Skutki finansowe planowania przestrzennego jako koszty porządku instytucjonalnego 132\
Rozdział V
Skutki finansowe systemu planowania przestrzennego na poziomie lokalnym – wyniki
badań 135
1. Cel i zakres badań 135
2. Ocena wpływu ram prawnych uchwalenia i realizacji planu miejscowego na sytuację
finansową gmin – opinia władz lokalnych wraz z analizą finansową 140
2.1. Ocena ram prawnych uchwalenia i realizacji planu miejscowego pod względem
generowania wydatków 140
2.2. Ocena ram prawnych uchwalenia i realizacji planu miejscowego pod względem
generowania dochodów 153
3. Ocena prognoz skutków finansowych uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego jako instrumentu wspomagającego proces decyzyjny w planowaniu
przestrzennym 165
4. Propozycje zmian w prawie planowania przestrzennego w celu poprawy efektywności
ekonomicznej 169\
Zakończenie 179
Bibliografia 183
Załącznik – formularz ankiety 197
Summary 203
Spis tabel 205
Od Redakcji 207
207 stron, Format: 16.5x24.0cm, oprawa miękka
